İthalatı ve ihracatı etkileyen bir çok etken vardır. Fiyat esnekliği , gelir esnekliği , ikame etkisi, tamamlayıcı malların fiyatları , gümrük vergileri , sübvansiyonlar , dış ticaret kotaları , ve döviz kurları. Bunların içinde en önemlisi döviz kurlarıdır.
Makro ekonomik teorinin de desteklediği bir olgu vardır. Döviz kurları artarsa , ulusal para değer kaybederse o ülkede ihracat artar.
Bunu bir örnekle açıklayalım.
Euro/TL -- 2,50TL
Türkiye'de üretilen akıllı telefon ---- 1000 TL (400 euro)
Avrupa'da üretilen akıllı telefon ---- 1000 euro ( 2500 TL)
Euro/TL --- 3 TL oldu
Türkiye'de üretilen akıllı telefon ---- 1000 TL (333 euro)
Avrupa'da üretilen akıllı telefon ----- 1000 euro (3000 TL)
Euro kurunda artış yaşanınca Avrupa'dan ithal edilen akıllı telefon fiyatı yükseldi. Bir malın fiyatı yükselince talep azalır. Bunun için ithalat azaldı. Türk lirası euro karşısında değer kaybettiği için 400 euro olan Türk yapımı telefon 333 euro geriledi. Türk markasının fiyatı ucuzladığı için yurt dışından talep artışı yaşanacaktır. ( CETERİS PARİBUS )
 |
| Grafik Bana Aittir |
Qs -- Yurt içi üretim
Qd -- Yurt içi talep
P1 fiyat düzeyinde iken üretim düzeyi Qs , talep edilen miktar ise Qd'dir. Talep edilen miktar , üretim yapılan miktarın daha üstündedir. Talep edilen miktarı karşılamak için ithalat yapılacaktır. İthalat yapılacak miktar ise ; |Qs - Qd|
Fiyatlar P2 seviyesine yükseldi.
Q's -- Yurt içi üretim arrtı
Q'd -- Yurt içi talep düştü
Fiyatların yükselmesinden dolayı talep azaldı , ithalat düştü.
|Q's - Q'd| < |Qs - Qd|
 |
| *İthalat azaldı *Yurt dışı mala olan talep azaldı *Kur yükseldiği için yurt dışına ihracat arttı. * Yurt içi tüketicinin yerli mala olan talebi arttı. |
Dünyada Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi
Döviz kuru değerlendiği zaman ihracat artar ama bu gelişmiş veya gelişmekte olan ülke sanayileri için geçerlidir.
Somali'de bu teori geçerli değildir. Sanayisi gelişmemiş , hiçbir alanda uzmanlaşmamış Somali'de ihracat yok denecek kadar azdır.Somali şilini dolar veya euro karşısında oldukça değersizdir ama ihracat yapma oranı da çok düşüktür. İtalya ve Suudi Arabistan'a muz ihraç eder. Muz ihracatı da çok düşük oranlarda kalır.
Türkiye Uygulaması
Türkiye'de kur artınca ihracat aynı oranda artmaz. Bunun en önemli sebebi ara mallardır. Türkiye bir malı üretmek için makine ithal eder. Yüksek teknoloji üretmek için en önemli parçaları yurt dışından ithal eder. Buda kur artınca ihracatımızı çok sınırlı bir şekilde arttırıyor. Bazı dönemlerde kurun aşırı yükselmesi sonucu ihracatımızın saydığım sebeplerden dolayı düştüğü bile gözlemlenmiştir.
***Türkiye'de büyümek için ihracatımızı desteklemeden önce , ihracat oranımızı yükseltmek için büyümeyi ve kalkınmayı desteklememiz gerekmektedir.
Büyüme oranını artırmak için ;
- Teknolojik gelişmeyi artırmak , yüksek teknoloji üretimini desteklemek
- Uluslararası mallarımızdaki katma değeri artırmak
- Yurt içi yatırımların artması için çalışmalar başlatmak
- Dış yatırımcıya güven verici bir ortam oluşturmak
- Eğitim sistemini acilen baştan aşağı tekrar oluşturmak
Comments
Post a Comment