Kırılgan 5'li ekonomiler ve Halkanın en zayıfı Türkiye

KIRILGAN 5’Lİ ÜLKELER VE EKONOMİK DURUMLARI

   Kırılgan 5’li ekonomiler;  BrezilyaEndonezyaHindistan, Türkiye ve Güney Afrika’dır. Yükselen ekonomilerin en kırılgan görünenlerini bir araya toplayan bu sınıflandırma Morgan Stanley’nin bir araştırmacısı tarafından ilk kez kullanıldıktan sonra yaygınlık kazandı. Bu grupta Brezilya, Endonezya, Hindistan, Güney Afrika ve Türkiye yer alıyor.
 Kırılgan 5’li ekonomilerin ortak özellikleri vardır. Bunlar ikiz açık görülmesi(cari açık ile bütçe açığı görülmesi) , enflasyon ve değer kaybeden para birimlerine sahip olmaları gibi. Kırılgan 5’li ülkelerin ekonomik verilerini inceleyelim.

KIRILGAN 5’Lİ ÜLKELERİN DOLAR KARŞISINDA DURUMU
** 2015 yılı başlangıcından beri
Türk Lirası    -- % 16,10 değer kaybı
Brezilya Reali -- % 16 değer kaybı
Güney Afrika Randı -- % 2,03 değer kaybı
Hisdistan Rupisi -- % 1,6 değer kaybı

Endonezya Rupiahı -- % 3,58 değer kaybı.

 

Kırılgan 5’li nin hepsi 2015 yılı başından beri dolar karşısında değer kaybı yaşamış. Kırılgan 5’li ülkelerin içinde en çok parası değer kaybeden ülke Türkiye. Bunun sebebi Türkiye içindeki siyasi gerginlikler. Cumhurbaşkanının , Merkez Bankası başkanına faiz ile ilgili sert söylemleri Türkiye içindeki yabancı yatırımcıları tedirgin etti ve bu yüzden o dönemde Türkiye’den hızlı çıkışlar oldu. Bu olayda döviz üzerinde (USD-EUR) yukarı yönlü harekete neden oldu. Aynı dönemde Fed faiz tartışmaları USD değerini daha da arttırdı ve 4 aylık bir süreçte USD , Türk Lirası karşısında % 16,10 değer kazandı.

 

 Türk Lirası

(Grafikler ve bulgular bana aittir.)

 

TL 2015 yılı başlangıcından beri arada bir değer kazansa bile genel görünüm olarak büyük değer kayıpları yaşamış. USD/TRY paritesinin yukarı yönlü hareketinin nedenleri var.

1-      Türkiye seçim atmosferine girdiği için ülkede siyasi bir gerginlik var.

2-      Enflasyon yükseliyor , işsizlik artıyor , büyüme oranları küçülme yaşadı. Buda yatırımcının piyasadan çıkmasına neden oluyor.

3-      Faiz tartışmaları Merkez Bankası üzerinde çok büyük baskı oluşturuyor.Buda M.B bankası bağımsızlığına müdahale olarak algılanıyor.

4-      Fed (Amerika Merkez Bankası) parasal genişlemenin istediği noktaya geldiğini söyleyip faiz arttırımına gidiceğini açıklaması da USD’nin değerlenmesine yol açıtı.

5-      Fed ‘ in faiz arttıracağını açıklaması , Türkiye’deki siyasi gerginlik ve Türkiye ekonomisinde ki durgunluğun sonucu olarak TL en çok değer kaybeden para birimi oldu.

ENDONEZYA RUPİAHSI

 (Grafikler ve bulgular bana aittir.)

Endonezya Rupiahı dolar karşısında ilk 3 ayda % 5 üzerinde değer kaybına uğramış  ama sonradan %1,8 değer kazanmış.

BREZİLYA REALİ


Brezilya Reali  2015 yılında 3,5 ay gibi bir sürede Dolar karşısında %23,8 değer kaybetmiş ama sonra %6,14 değer kazanmış ve 2015 yılı dolar karşısında %16 değer kaybına düşürmüş.

 

Türkiye’nin ekonomik olarak en çok benzediği ülkelerden biride Brezilya. Brezilya Hükümeti de siyasi olarak yolsuzlukların çok olduğu bir hükümet olduğu için siyasi istikrar yok. Bu yüzden yatırımcı gözünde riskli bir ülke. Faizleri Türkiye’den yüksek.Politika faizleri %12,5 da. Ülke CDS si yüksek ülkelerden biri olan Brezilya’nın risk primi 194.Bu da yatırımcı çekmek için yüksek faiz vermesine yol açıyor.

 

 

 



GÜNEY AFRİKA RANDI


Güney Afrika Randı 2015 yılı başından sonra ki 3 ayı hızlı bir şekilde Dolar karşısında %7,93 değer kaybetmiş ama sonradan hızlı bir  şekilde aldığı parasal önlemler sayesinde değer kaybını %2,03 çekmiş.
Güney Afrika da riski primi yüksek ülkelerden biri.En son araştırmalara göre 229 gibi yüksek bir CDS sahip. Bunun en büyük sebeplerinden biri ülkedeki çok yüksek işsizlik ve kötü cari denge.







HİNDİSTAN RUPİSİ

Hindistan Rupisi yıl başından sonra Dolar karşısında 1 ay gibi bir sürede %3,11 oranında değer kazanmış ama sonra tekrar değer kaybetmeye başlamış ve tekrar %1,06 değer kaybetmiş. Ama kırılgan 5 içinde en az değer kaybeden para birimi olmuş.
CDS birimi tam olarak kesin veriler olmadığı için yok. Cari denge bakımından sorunlar yaşıyan Hindistan dünyanın en büyük 2. en büyük nüfusuna sahip ülke ucuz işçiliği şirketlerin yoğun yatırım yapmasına buda ihracat oranlarının hızlı artmasına ve ekonomisinin hızla büyümesine sebep oluyor.
Hindistan gelir dağılımı açısından uçurum olan bir ülke olarak tarif edilir ama gini katsayısına göre Türkiye’den daha iyi bir gelir dağılımına sahiptir. (Hindistan Gini katsayısı 0,37 , Türkiye Gini katsayısı 0,42)

KIRILGAN 5’Lİ ÜLKERİNDEN İŞSİZLİK
**Veriler IMF sayfasından alınmıştır.
2003-2014 yılları arasında kırılgan 5’li de işsizlik ortalaması
Türkiye : 10
Brezilya:8,7
Hindistan:5,2
Güney Afrika:24,6
Endonezya:   8,2

1992-2002 yılları arası kırılgan 5’li işsizlik ortalaması
Türkiye : 7,9
Brezilya:7
Hindistan:4
Güney Afrika:22,7
Endonezya:5,62                   

  Güney Afrika da bu kadar büyük işsizlik görülme sebebi dışarıdan çok fazla işçi göçü almasıdır. Güney Afrika Cumhuriyeti elmas madenleri ile ünlüdür. Bu madenleri işletme hakkı büyük oranda İngiliz şirketlerine aittir. Bu şirketler ucuz işçi çalıştırmaktadır. Afrika kıtasının ekonomik koşulları sebebiyle kıtada çok sayıda işsiz ve açlık sınırının altında yaşıyan insan vardır. Güney Afrika’daki maden işi de bu yüzden cazip bir hal almaktadır. Dışarıdan çok fazla göç alması şirketlerinin işine gelmektedir ve en ucuz ücretli işçileri işlere almaktadır. Buda Güney Afrika’da işsizliğin senelerdir çok yüksek oranlarda kalmasına sebep olmaktadır.



Kırılgan 5’li ekonomilerinde 2003 – 2014 yılından işsizlik artış göstermiş.
   Burada ilginç olan ise Türkiye. 1992-2002 yılları arası Türkiye için çok kötü bir dönem olarak söylenir ama işsizliğe bakınca aslında işsizlik 1992-2002 yılları arası daha iyi durumdaymış. Ve bir diğer çıkarım ise dünya genelinde aslında git gide artan bir işsizlik sorunu mevcut.

KIRILGAN 5’Lİ ENFLASYON ORANLARI
2003-2014 yılları arası enflasyon ortalaması
Türkiye:9,1
Brezilya:6,4
Hindistan:7,4
Güney Afrika :5,4
Endonezya:6,7

1992-2002 yılları arası enflasyon ortalması
Türkiye:71,3
Brezilya:417
Hindistan:7,1
Güney Afrika:7,9
Endonezya:8

1992-2002 yılları arasında dünyada enflasyon ortalaması 57,7.
2003-2014 yılları arası dünyada enflasyon ortalaması 6,7.
Türkiye her iki göstergede de enflasyon oranı dünya ortalamasının üstünde. Brezilya 1992-2002 yılları arasında yaşadığı hiper enflasyonu hızlı bir şekilde atlatıp dünya ortalamasını yakalamış.


KIRILGAN 5’Lİ DE BÜYÜME RAKAMLARI
2003-2014 yılları arası büyüme ortalaması
Türkiye :5
Brezilya:3,4
Hindistan:3,4
Güney Afrika:3,4
Endonezya:5,7

1992-2002 yılları arası büyüme ortalaması
Türkiye:3,4
Brezilya:2,5
Hindistan:5,8
Güney Afrika:2,3
Endonezya:3,9



Hindistan büyümesi yavaşlamış durumda , Endonezya gelişmekte olan ülkeler içinde iyi bir yere sahip.
Türkiye’nin 2014 büyüme rakamının %2,9 kalması piyasalarda ki bir durgunluğa işaret etmektedir.      
Gelişmekte olan ülkeler 2014 yılında %4 büyüdü , büyüme de dünya ortalaması %3,3.
KIRILGAN 5’Lİ DE CARİ DENGE
2003-2014 yılları arası cari denge ortalaması
Türkiye: -5,4
Brezilya: -0,7
Hindistan: -1,8
Güney Afrika: -4,2
Endonezya: 0,6

1992-2002 yılları arası cari denge ortalaması
Türkiye: -0,9
Brezilya: -2,3
Hindistan: -0,7
Güney Afrika: -0,2
Endonezya : 0,7


KIRILGAN 5 ‘Lİ BÜTÇE DENGESİ
2003-2014 yılları arası bütçe dengesi ortalaması
Türkiye: -3,1
Brezilya: -3,1
Hindistan: -7,9
Güney Afrika: -2,2
Endonezya : -0,9

1992-2002 yılları arası bütçe dengesi ortalaması
Türkiye: -14,4
Brezilya: -4,9
Hindistan:-7,4
Güney Afrika:-1,3
Endonezya : -0,9



KIRILGAN 5’Lİ RİSK PRİMİ (CDS PRİMİ)
Türkiye: 245
Brezilya:194
Hindistan: ?
Güney Afrika:229
Endonezya:233

2002 – 2013 arasında yükselen ekonomiler arasında en öndeki ülkeler kategorisinde yer verilen Türkiye, Fed’in tahvil alımlarını kısmaya başlayacağını açıkladığı 22 Mayıs 2013’den hemen sonra gerilere düşmeye ve giderek kırılgan ekonomi olarak listelenen kategoride en kırılgan ekonomi olarak sınıflandırılmaya başlamış bulunuyor.

Ne oldu da Türkiye ekonomisinin dışarıdan algılanması böyle değişti?
 Bu soruya yanıt ararken ekonomide nelerin değiştiğine bir bakalım:
 (1) Büyüme oranında düşüş var. Türkiye, yakaladığı yüksek büyüme oranlarını sürdüremiyor. (2) Cari açıkta ciddi bir düzelme yok. Türkiye, cari açığını sürdürülebilir düzeye bir türlü indiremedi. Büyümesi düştüğü halde cari açığı yüksek kalmaya devam ediyor. 
(3) Türkiye’nin dış finansman ihtiyacı giderek artıyor. Fed’in tahvil alımını azaltmaya devam edeceği bir dünyada likidite eskisi kadar bol olmayacak ve Türkiye yabancı kaynak bulmakta zorlanacak. 
(4) Türkiye, ekonomide ortaya çıkan sıkıntılara politika araçlarını kullanarak yanıt vermekte zorlanıyor ve gecikiyor. Bunu kurlardaki artıştan sonra yaşadık. Faiz artırımında geç kalındı. (5) Ekonomi dışı alanlarda sıkıntılar büyüyor ve bunlar ekonomiyi olumsuz yönde etkiliyor.
(mahfi eğilmez)

Bütün bu gelişmeler Türkiye’yi yükselen ekonomilerin ön sıralarından son sıralarına çekmiş ve en kırılgan ekonomi konumuna getirmiş bulunuyor.  








Comments