Normal şartlarda bütçeyi artırmak isteyen bir hükümet , istemese de , vergileri artırması gerektiğini düşünürüz. Vergilerde indirim yapıldığı zaman kamu hizmetlerinin azalacağını düşünürüz. Çünkü devlet bütçeyi dengelemek için vergileri düzenler. Vergi indirimi çoğunlukla devletin gelirini düşürücü etki yapıldığı söylenir. Gerçekten durum böyle midir ?
1980 yılında ''arz yönlü'' ekonomi fikri arz tarafındaki koşulları iyileştirmek için yüksek oranlı vergileri azaltmak olduğunu öne sürdü. Vergileri azaltmak devlet gelirlerini düşürecek ama piyasaları teşvik edici bir yanı olacağını düşünüyorlardı. Ama ABD'li ekonomist Arthur Laffer'e göre durum böyle değildi. O vergi indirimlerinin vergi gelirlerini artırıcı bir yönü olduğunu düşünüyordu. Ona göre insanlar yüksek vergilerde vergi vermeye o kadar istekli olmazlar , ama düşük vergilerde insanlar vergi oranları düşük olduğu için vergi verme konusunda daha rahat davranırlar bu yüzden vergi gelirleri düşük vergi oranlarında daha fazla artış gösterir. Laffer bu teoriyi ortaya attığı zaman ülkelerin çoğu insanlardan %70 oranında vergi alıyordu.
Şimdi tablolara bakınca dünyada Türkiye ve Yunanistan hariç bütün ülkeler 2000 yılından sonra vergi indirimine gittiklerini veya vergi gelirlerini artırmadıklarını görüyoruz. Yunanistan krizde olduğu için onu ayrı tutmak gerek. Türkiye vergi oranlarını artırmış. Laffer'e göre vergi gelirlerini artırmak için vergi oranlarını düşürmek daha mantıklı bir yol. Çünkü Laffer eğrisine göre vergiler çok yüksek olursa insanlar vergiden kaçınmanın yolunu arayacaklardır. Ama vergi oranları düşük olursa insanlar vergiden kaçınmak için bir yol aramayacaklardır.
Ama devlet %75 değilde, %45 vergi alsa şu anki sigaradan gelen kazancından %50 daha fazla kazancı olacağını uzmanlar dile getirmektedir.
1980 yılında ''arz yönlü'' ekonomi fikri arz tarafındaki koşulları iyileştirmek için yüksek oranlı vergileri azaltmak olduğunu öne sürdü. Vergileri azaltmak devlet gelirlerini düşürecek ama piyasaları teşvik edici bir yanı olacağını düşünüyorlardı. Ama ABD'li ekonomist Arthur Laffer'e göre durum böyle değildi. O vergi indirimlerinin vergi gelirlerini artırıcı bir yönü olduğunu düşünüyordu. Ona göre insanlar yüksek vergilerde vergi vermeye o kadar istekli olmazlar , ama düşük vergilerde insanlar vergi oranları düşük olduğu için vergi verme konusunda daha rahat davranırlar bu yüzden vergi gelirleri düşük vergi oranlarında daha fazla artış gösterir. Laffer bu teoriyi ortaya attığı zaman ülkelerin çoğu insanlardan %70 oranında vergi alıyordu.
 |
| Dünya Bankası Verilerinden Derledim. |
 |
| GİB Verilerinden Derledim. |
Laffer Eğrisi ve Türkiye
Türkiye yüksek teknoloji , ulaşım araçları gibi ürünleri ithal eden bir ülkedir.Bu yüzden ithalatı ihracatından her zaman fazla olduğu için dış açık vermektedir.Dış açığını da dış borç ile finanse etmektedir.Dış borcuda vergiler ile finanse etmeye çalışmaktadır.Türkiye vergi konusunda dünya ülkeleri içinde üst sıralarda yer almaktadır. Benzin , alkollü içecekler , sigara vb. türü mallardan yüksek vergi oranları alır. Peki bu uyguladığı yüksek vergiler Türkiye'de gerçekten bütçe gelirlerini yükseltiyor mu , yoksa daha düşük vergi uygulasa daha yüksek bir gelir mi elde eder?
Türkiye'deki vergi oranları düşse bütçe gelirleri artış gösterir. Bunu bir örnekle sizlere açıklayacağım.
Türkiye'de yetişkin insanlarda sigara içme oranı %60. Dünya sıralamasında 5. sırada yer alıyor.
Türkiye'de sigaradan alınan vergi oranı ise %75. Yani Malbora içen bir insan her aldığı pakette 7,5 TL devlete vergi olarak veriyor. Ama sigaradaki yüksek vergilerden dolayı Türkiye'de kaçak sigaraya yönelen insan sayısında büyük bir artış yaşanmakta. Bu da devletin 2010-2014 yılları arasında 4 milyar TL kaybına yol açıyor.
Comments
Post a Comment