NE OLACAK BU TÜRKİYE'NİN HALİ ?

Türkiye 2 aydır hükümet kurulacak mı ? Erken seçime mi gidecek ? Bunları tartışıp duruyor. Bu belirsizlikler yaşanırken bir diğer yanda Türkiye'nin dört bir yanında terör saldırıları yaşanıyor. Hem siyasi hemde güvenlik konularında ki belirsizlik ortamı ülkeyi tam bir çıkmaza soktu. Dünya ekonomisindeki belirsizlik neticesinde her geçen gün ekonomik olarak dahada sıkıntılı bir durum yaşayan Türkiye birde bu durumlarla uğraşması yerli ve yabancı yatırımcının paniklemesine ve piyasalardan çekilmesine neden oldu. 

• Rusya'daki ekonomik kriz sonucu Rus turist sayısında çok fazla düşüş oldu.En fazla döviz getiren sektörlerin başında olan turizm sektörü sekteye uğradı. Çok fazla oranda otel satılığa çıkarılmış durumda.
•  Orta doğu ve Suriye'deki olaylar ve bizim izlediğimiz dış politika neticesinde dış ticaretimiz bu bölgelerle durdu.
•  Fed faiz artırımına iyice yaklaşmamız sonucunda parasal genişleme döneminde gelen yabancı yatırımcının yavaş yavaş çekilmesine neden oluyor. 
• Riskin artmasından dolayı piyasa faizinin artması tüketimin azalmasına neden oluyor. 
• Dolar kurunun yükselmesi Türkiye ihracatını vurdu. Türkiye ihracat yapmak için ithalata ihtiyaç duyan bir ülke. Ara malını yurt dışından karşıladığı için yükselen dolar kuru ara malını daha pahalı hale getiriyor. Buda ihracatımızı da etkiliyor.
• Hükümet kurulaması CDS(risk primi) dahada yükselmesine neden oluyor. Buda yabancı yatırımcının gelmemesine hatta yerli yatırımcının bile daha güvenli ülkelere kaçmasına neden oluyor.
• Yıllardır inşaat sektörü ile büyüyen ekonominin faizlerin artması ve tüketicinin kenara çekilmesi ile birlikte durgunluğa girmemesine neden oldu.

Yukarıda saydığım ve buna benzer daha bir çok sebepten dolayı Türkiye ekonomik olarak çok zor günler geçiriyor ve uzun bir süre daha geçireceğe benziyor.

Dolar kuru pazartesi günü koalisyon kurulması ihtimali ile 2,76 seviyesine gerilemişti. Sonraki günlerde Fed başkanlarından gelen açıklamalar ve ABD ekonomik verilerinin iyi gelmesi neticesinde 2,77 seviyesine geri yükseldi. Ama bugün koalisyon çalışmalarının başarısız olduğunun açıklanması sonucunda tarihi rekorunu kırarak 2,8250 seviyelerine kadar çıktı. Dolar kuru neden bu kadar önemli şimdi buna bakalım.

• Kullandığımız ürünlerin çoğunu yurt dışından dolar ile ithal ediyoruz. 
• Yerli şirketlerimizin çoğu yatırım yapmak için yurt dışından dolar ile kredi alıyor.
• Tarım sektöründe kullandığımız tohumların büyük bölümü yurt dışından geliyor ve dolar ile satın alınıyor. Buda dolar arttıkça gıda fiyatlarının artmasına neden oluyor.
• Petrol , doğalgaz gibi bir çok enerji kaynağını yurt dışından dolar ile alıyoruz. Lojistik , hava yolu taşımacılığı vb. bir çok taşımacılığın fiyatlarının artmasına neden oluyor.
• Sanayi , yüksek teknoloji gibi bir çok teknolojik ürünü yurt dışından almamız , dolar kuru yükselince ekonomimizin anında etkilenmesine neden oluyor.

Size bir örnekle dolar kurunun yükselmesinin bize nasıl bir etkisinin olacağını açıklayayım. 
Yurt dışından dolar ile borçlanan bir A şirketi olsun.Bu şirketin ödemesi gereken borçta 200.000 $ olsun. Bu şirket bu hafta içinde ödeme yapacak. Siyasi belirsizlikten dolayı dolar kurunun ne olacağını bilemediği için cuma gününü beklemeye karar verdi. 
Pazartesi ödeme yapsaydı      200.000 x 2,76 = 552.000 TL ödeyecekti. Ama cuma gününü beklediği için 200.000 x 2,82= 564.000 TL ödeme yapması gerekiyor. Pazartesi değilde cuma ödeme yaptığı için 12.000TL fazladan ödeme yaptı. 
Başka bir örnek daha verelim. Bir şirket bir sene önce 50.000$(1$=2,16TL) borç aldığını düşünelim. Bu şirket bir sene sonra %10 faiz ödemesi ile 55.000$ ödeyeceğini belirtmiştir. 
Şirket Türkiye'ye yatırım yaptığı için geliri de Türk Lirası cinsinden olacaktır. 
50.000 x 2,16 = 108.000 TL borç almış ve yatırım yapmıştır. Bir sene sonunda 55.000 x 2,82 = 155.100 TL ödeyecektir. İlk borç alırken sadece 10.800 TL ödemesi gereken borcu varken ülkedeki kötü gidişattan dolayı 45.700 TL fazla ödeme yapması gerekir. 

Ülkedeki belirsizlik artığı zamanlarda yatırımlar azalır. Yatırım riskli bir hal alır. Yatırımın riskli hal aldığı bir ülkede faizler yükselir. Faiz getirisi arttığı için tasarruflar bu alanlara yönelir. 

Euro kurunun yükselmesinin Türkiye'ye hem faydası hem zararı mevcut. Türkiye en çok ihracatı Avrupa'ya yapmaktadır. Yani ihracat gelirlerimiz euro cinsinden olmaktadır. Euro artığı zaman Avrupa'ya ihracatımızın artması muhtemel. Ama bu durumu stoktaki mallar için konuşmak daha mantıklı. Çünkü ara malını aldığımız yerlerin başında Çin'den sonra Avrupa geliyor. Yani üretmek için Avrupa'dan ithal ettiğimiz ara malı da bizim için çok önemli. Yani euro arttığı zaman ihracatımızın kısa vadede artması , uzun vadede azalması doğal bir süreç. Bugün ki siyasi belirsizlikten ve Yunanistan'ın kreditörlerle anlaşması euro kurunun yukarı fırlamasına neden oldu. Uzun vadede euro'nun düşmesini bekliyordum. Çünkü AMB parasal genişleme sürecinde. Euronun bollaşması euro değer kaybettirici. Ama ülkemizdeki belirsizlikler nedeniyle euro uzun süre daha 3.00 - 3,10 bandında dolaşabilir.