Son dönemde dünya ekonomisinin büyüyememe ve istikrarsızlık sorunu mevcut. Tekrar istikrarlı büyüme ve ekonomik ilerleme için yollar aranıyor. Sanayi sektörünün , hizmet sektörünün canlanması için çalışmalar yapılıyor.
Türkiye'de aynı şekilde ekonomik sorunlar ile boğuşuyor. Siyasi istikrarsızlık , terör olayları , sınırlarda savaş durumu Türkiye ekonomisini direk olarak etkiliyor. Buna karşılık Orta Doğu ülkeleri de aynı şekilde hem ekonomik sorunlarla uğraşırken hemde terör olayları ile uğraşıyor. Birde buna gerileyen petrol fiyatları ile durgunlaşan ekonomileri eklendi. Suudi Arabistan tarihinde ilk defa finansal piyasalarını yabancılara açtı.Orta Doğu ve dünya petrol fiyatlarını konuşurken aslında arka planda daha önemli bir konu var.
SU!
SU kaynakları Orta Doğu bölgesinde oldukça sınırlıdır. Kaynakların çoğu Türkiye'de Fırat ve Dicle nehirlerinden başlar ve Basra körfezine dökülür. Zaman zaman Türkiye Fırat ve Dicle nehirlerindeki su kullanımı artırıyor. Diğer ülkelere giden su miktarı azaldığı için diğer ülkelerden tepkiler geliyor.
Orta Doğu ülkeleri su ihtiyaçlarının %85'lik kısmını yer altı sularından karşılıyor. Geri kalan kısmını ise deniz suyunu arıtarak karşılıyor. Ama deniz suyunun arıtılması çok maliyetli olduğu için çok tercih edilmiyor. İleride Orta Doğuda su sıkıntısı başladığı zaman ülkeler deniz suyunu artırmaya yöneleceklerdir. Ama Orta Doğuda bu maliyeti kaldıracak bir ekonomik güç yok.
Su sıkıntısının başlaması ülkelerin tarım , sanayi sektörünün tamamen durmasına yol açar. Buda fakir olan Orta Doğu halkının hem su hemde gıda kıtlığı yaşamasına neden olur.
Bu durum ileride su kaynaklarının bulunduğu Türkiye'ye savaş açılmasına kadar varabilir.
Türkiye Orta Doğu ülkeleri içinde GSYH'sı en yüksek ülke. Tarım , sanayi ve hizmet sektörü olarak çok daha fazla ilerleme kaydetmiş bir ülke. Türkiye dışındaki ülkeler ekonomik büyümelerini petrol ve doğal gaz ile yapmaktadır.
ABD petrol üretiminde OPEC ülkeleri ile yarışmaya başlaması ile pazarı elinden kaptırmak istemeyen OPEC ülkeleri fiyatın 40$ düşmesine rağmen hala rekor üretim yapıyor. Ama bu fiyattan petrol sattıkları için ekonomileri de aynı şekilde etkileniyor.
Gelişmiş ülkelerde tarımın ekonomi içindeki payı %3 civarındadır. Orta Doğu ülkelerinde tarımın ekonomi içindeki payı %10 ile %20 arasında değişmektedir. Yani Orta Doğuda ekonominin önemli unsurlarından biride tarımdır.
Sanayi sektörü Orta Doğuda yüksek görünür. Bunun sebebi petrol üretmek için petrol sanayisine önem verilmiştir. Petrol sanayisi dışında ülkelerin başka bir sanayi kolunun ilerlemiş olduğu görülmez. İhracatları petrole dayanır. Teknoloji , makine , araba gibi yüksek sanayi ürünlerini yurt dışından ithalat yoluyla elde ederler. Durum böyle olunca petrol fiyatlarının düşmesi Orta Doğu ekonomilerini direk olarak etkilemektedir. Çünkü ihracatlarını destekleyebilecekleri başka hiç bir üretimleri mevcut değildir.
Orta Doğu ülkeleri içinde kişi başı GSYH en yüksek ülke Katar'dır. Katar'da petrol ve doğal gaz kaynaklarının ihracatı yoluyla bunu başarıyor. Ama petrol fiyatlarının bu düzeyde ilerlemesi bu ülkelerin GSYH kalmasını engellemesini bekliyorum. Çünkü petrolden başka satacakları bir şeyleri bulunmayan bu ülkelerin petrolün düşüşü ile birlikte gelirleri de azalacak ve büyümeleri yavaşlayacak.
Türkiye bütün su ihtiyaçlarını denizden arıtarak sağlarsa maliyeti nedir ?
Yıllık Türkiye'de kullanılan su miktarı 44 milyar m3 ( metre küp)
Denizden arıtılan su maliyeti 1 m3 için 5$ ( dünya ortalaması)
44 milyar m3 x 5$ = 220 milyar $
Türkiye 2014 GSYH = 799.5 milyar $
Türkiye'nin arıtarak karşılansa su maliyeti ekonominin %27,5 denk gelmektedir.
Orta gelir tuzağında takılıp kalmış ve büyüme sorunları yaşayan bir ülkenin böyle bir yükü kaldırması imkansızdır. Aynı şekilde sadece petrolden gelir elde eden Orta Doğu ülkelerinin de. Su sıkıntısı gösteriyor ki gelecek zamanda artık başka bir sıkıntıda su olacak.
Comments
Post a Comment