GÜÇLÜ DOLAR ABD'Yİ VURUYOR

ABD Merkez Bankası ( Fed ) 2014 Ekim aynda parasal genişleme programını sona erdirdi. Fed 2008 ile 2014 yılları arasında piyasaya devasal miktarda dolar sürdü. Ekonomiyi tekrar canlandırmak tüketimi eski seviyesine çıkarmak için atılan bu adımlar işe yaradı. Ekonomide bir toparlanma oldu. Ama sıkıntı şuydu : Parasal genişleme döneminde sermaye yüksek getirisi olan gelişmekte olan ülkelere kaydı. Gelişmekte olan ülkelerde bu durum doların değer kaybetmesine yol açtı. Bu durum ABD'nin işine geldi. Çünkü bu dönemde ABD hem ihracatını artırdı , ithalatını azalttı hemde gelen turist sayısında artış yaşadı. 
Zayıflayan dolar ABD ekonomisini olumlu yönde destekledi. 
Ama her genişlemenin elbet bir sonu olacaktı. Ve sonunda Fed parasal genişlemenin bitiş düğmesine bastı. Bundan sonra Fed '' ekonominin gidişatına bakacağız ve ona göre faiz artıracağız '' dedi. İşte olay bundan sonra başladı. Dolar değer kazanmaya başladı. Sonra Fed toplantıları dahada önem kazandı. Çünkü faiz artırımı ne zaman olacağı belli değildi ve her an faiz artırımı olabilirdi. Piyasa bundan sonra her Fed toplantısını stresli bir şekilde beklemeye başladı. Bu ay olacak , gelecek ay olacak derken belirsizlik piyasalara hakim oldu.Belirsizlik piyasaları tedirgin eder. Piyasalar yani küçük yatırımcı güneşli havaları sever. Puslu havaları çakallar sever. Çakallara gün doğmuştu. Çünkü volatilite üst seviyelere çıkmıştı.  Belirsizlik artıkça dolar kurunda dalgalanmalarda arttı. Dolar bir çok para birimi karşısında değer kazandı. 

Parasal  daralma olacak beklentisi gelişmekte olan ülkeleri vurdu. Gelişmekte olan kendi ülkelerinde ki tasarruf oranlarının düşük olmasından dolayı yatırım için yabancı tasarruflara ihtiyaç duyar. Fed parasal daralma programını açıklaması ve gelişmekte olan ülkelerdeki kırılgan ekonomik yapının bir anda gün yüzüne çıkması yabancı yatırımcıyı korkuttu. Birde bu olaylar zincirine Çin ekonomisindeki yavaşlamada eklenince bir anda küresel ekonomi allak bullak oldu. 
Avrupa , Japonya ve Asya ülkelerindeki talep eskisi kadar güçlü değildi. İç talepte düşük olduğu için Çin ekonomisindeki büyüme hızı gerilemeye başladı. Bu kadar büyük bir ekonominin yavaşlamasının elbette dünyada bir etkisi olacaktı. Sonuçta Çin ekonomisi büyük bir sanayiye sahipti. Bu sanayi bir çok gereksinimini dışarıdan karşılıyordu. Mesela petrolünü Orta Doğudan , hammaddelerini Brezilya gibi gelişmekte olan ülkelerden temin ediyordu. Çin'deki bu yavaşlama onlara olan talebinin azalacağı anlamına geldiği için bir anda o ülkelerde sıkıntıya girdi. Yani sonuçta Çin yavaşlayınca bir çok ülke durma noktasına geldi. 
Birde Çin'de işçilik artık eskisi gibi ucuz değildi. Uzmanlaşma ve iş gücüne talep artıkça ücretlerde yükseldi. Bu durumlarda Çin ekonomisini sekteye uğratan sebeplerden. Ama bu konuya başka bir yazımda değineceğim için açmıyorum. 

Çin GSYH 1994-2017(T)

İşte bunların hepsi birleşince dolar hızla yükselmeye başladı.Dolar bir nevi güvenli liman özelliğine kavuştu. 
Ama doların güçlenmesinin de ABD'ye bir maliyeti vardı. Sonuçta ABD ekonomisinde de ihracat yapan ve bu alanda üretim yapan bir sanayi mevcut. 
Dünya ihracat rakamlarına bakacak olursak 1. sırada Çin'i , 2. sırada ABD'yi görürsünüz. Doların güçlenmesi ABD ihracatında azaltıcı bir etkiye sahip. 
Yani güçlü dolar dönüp dolaşıp ABD ekonomisini vuruyor. 

Fed her ertelediği faiz artırımı aslında belirsizliğin dahada derinleşmesine yol açıyor. Eğer Aralık ayında Fed faiz artırımına başlamaz ve dahada erteler ise hiç başlayamama ihtimali var. Çünkü ABD sanayisi azalan talepten zarar görüyor. İthalat artıyor , ihracat azalıyor.Cari açık büyüdükçe büyüyor. Bu durum ABD ekonomisinin yakın bir zamanda tekrar durgunluğa geçmesine yol açabilir. 
Durgunluk yaşanması küresel ekonomiyi dahada kötüye götürebilir. 

ABD 2014-2015 İhracat

Fed yetkilileri enflasyonda artış olması , %2 enflasyon düzeyini yakalamamız önemli diyor. Ama orada gözden kaçırılan bir durum var. Dolar güçlenmesi ithalatı artırıyor. Yani ithal mallara güçlü bir talep var. Ama şöyle bir sorun var ithal mal fiyatlarında artış olmuyor. Bunun sebebini size bir örnekle açıklamaya çalışacağım.

Çin ABD'ye kalem ihraç etsin. 

1$ = 2 Yuan olduğunu varsayalım.
1 Tane Kalem = 2 Yuan

Kalem ABD'de yoğun talep gördü. Ama bu arada Dolar Yuan karşısında değer kazandı.

1$ = 3 Yuan oldu. Kalemde yaşanan yoğun talepten dolayı 3 Yuan oldu. 
Ama Yuan dolar karşısında değer kaybettiği için kalem hala ABD'de 1 $ satılıyor.

Durum böyle olunca ABD enflasyon rakamları artmıyor. Ve sıfır düzeyine yakın seyrediyor.
Yani dolar güçlendikçe ABD hanehalkları ithalata talebi artırıyor. Ama Fed belirsizliğinden dolayı güçlenen dolar hem ABD sanayisini hemde enflasyonu baskılıyor. Durum böyle olunca Fed ekonomik göstergelerin iyilişmesini beklerken her şeyin kötüleşme ihtimalide var.