Orta Gelir Tuzağı

Bir ekonominin belirli bir kişi başına gelir düzeyine ulaştıktan sonra orada sıkışıp kalması haline orta gelir tuzağı denir. Orta gelir tuzağı bir ekonomide kişi başına gelir düzeyinin belirli bir aşamadan öteye gidememesi ya da belirli bir gelir düzeyine ulaştıktan sonra durgunluk içine girilmesini, özetleyen bir yaklaşımdır.  

Orta gelir ilk olarak ne kadar dolara tekabül ettiğini bakalım. Dünya bankası 2012 yılında kişi başına gelire göre bir sınıflandırma yaptı. Bunu 2014 yılında revize etti. Bu sınıflandırmaya göre;

1.045 $ ve alt      ---  Düşük gelirli ekonomiler

1.046 --  4.125 $  --- Alt orta gelirli ekonomiler

4.126 – 12.745 $ --- Üst orta gelirli ekonomiler

12.746 $ ve üstü --- Yüksek gelirli ekonomiler

Türkiye 2008 yılında kişi başına gsyh da 10.000 $ geçti. Ama daha sonra hem küresel krizin etkisi hem de ekonomik yavaşlama nedeniyle çok fazla yol kat edemedi. 2001 – 2008 yılları arası kişi başı gsyh %70 arttı. Ama 2008 – 2015 yılları arası %10 azalış gösterdi.

2015 yılında dolar kurunda yaşanan ani yükselme ve ülke ekonomisindeki durgunluk nedeniyle kişi başı gsyh tahmini 9.290 $ seviyesine gerileyecek. Yani 2008 yılından beri Türkiye’de kişi başı gsyh 10.000 $ civarına saplanıp kalmış durumda. 

Bir ülke orta gelir tuzağına düşmesinde birçok etken sebep olabilir. Türkiye tarafından her şey ortada.Türkiye’nin orta gelir tuzağında bulunma sebeplerinden bazıları;

1.Tasarruf oranları aşırı düşük olması. Tasarrufların az olması yatırımlarında az olmasına neden oluyor.

2. İmalat sanayisine gereken önemin verilmemesi.

3.Sanayinin dışa bağımlı kalması. Ara malını dışarıdan ithal edilmesi.Dolar kurunun artması sanayi sektörünü de zora soktuğu için üretimde azalma olması.

4. Ar-Ge çalışmalarına gereken önemin verilmemesi.

5. Katma değeri yüksek mal üretilmemesi.

6. Eğitim kalitesinin azalması.

7.  Nitelikli iş gücünde meydana azalma.

Bu sebepler Türkiye’nin temel sorunlarıdır. Türkiye uzun süredir  ekonomik reform yapamıyor. İnşaat sektörünün ekonominin lokomotifi olarak ekonominin temeline koyulması Türkiye’yi içinden çıkılmaz hale getirmiştir. Çünkü imalat sanayisinin önünde engel yoktur. Sürekli yeni şeyler geliştirerek üretime devam eder. Ama inşaat sektörü öyle değildir.Arazi kısıtlıdır ve talebin bir sınırı vardır. Arazi sonsuz değildir , talepte aynı şekilde. İnsanlar bir süre sonra inşaat sektörüne yönelik taleplerine bir son vereceklerdir.

Türkiye’nin en kısa zamanda ekonomik reformları yapıp hayata geçirmesi gerekmektedir. Sanayi sektörüne verilen desteğin artırılması, nitelikli iş gücü, eğitimin kalitesini artırma, katma değeri yüksek ürün üretilmesi için teşviklerin verilmesi, faizlerin yükseltilerek tasarrufların artırılması, Ar-Ge çalışmalarına önem verilmesi, ara malı üretiminin yurt içinde yapılması için çalışmaların başlatılması. 

Dünyada gelişmekte olan ülkelerin bazıları ve gelişmiş ülkeler ileri teknoloji ürünler üretiyor ve bunları dünya pazarına ihraç ediyorlar. Dünyada şu anda ileri teknoloji yarışı var. Türkiye bu yarışın dışında kalmış durumda. Eğer kısa bir süre içinde ekonomik reformlar yapılmaz ve Türkiye bu yöne doğru yönelmez ise bu Türkiye’nin orta gelir tuzağında daha uzun süre kalacağı anlamına gelebilir.