Merhabalar uzun bir süredir yazı yazamadığım için sizlerden özür dilerim. Okumalara ve bilimsel araştırma süreçlerine yoğunlaştığım için blog sayfasını biraz aksattım. Neyse bugün konumuz başlıkta da belli olduğu üzere dolar kuru. Dolar kurunu yakından takip ediyorsanız farkına vardığınız bir durum vardır. Uzun zamandır düşmekte ve değer kaybı yaşamakta. Peki sizce dolar kuru neden düşüş trendine girdi. Referandum bir etken olabilir ama bu kadar düşmesine neden olacak kadar büyük bir etken olmadığını düşünüyorum. Mesela dolar endeksine baktığımız zamanda bir sonuca ulaşmıyoruz. Çünkü dolar endeksi nisan başında 100 puanda bulunurken şuanda 99 bandında gezmektedir. TL'nin dolar karşısında bu kadar değer kazanmasının bir çok açıklaması olabilir. Mesela ihracat tarafında bir artış olabilir veya turizm gelirlerimizde bir artış olabilir veya doğrudan yabancı yatırımda bir artış olabilir. En önemli üç etkeni sıraladık şimdi bunları tek tek inceleyelim.
Turizm
Grafiğin sonunda da görüldüğü gibi kasım 2016 ve sonrasında turizm gelirleri aşırı oranda düşmüş. Aynı şekilde TUİK tarafından açıklanan turist gelme oranını da incelediğimiz zaman turizm gelirlerinin ne kadar büyük ölçüde azaldığını görüyoruz. Döviz getiren en önemli sektörlerden biri olan turizm sektörü şuanda Türkiye'de yerlerde bulunmaktadır. Siyasi hatalar sonucunda oluşan bu durum Türkiye'nin en önemli sektörlerinden birini krizin eşiğine getirmiştir. Neyse tekrar konumuza dönecek olursak dolardaki düşüşün sebebinin turizm olmadığı açık ve net bir şekilde ortadadır.
İhracat
Bir ülke ekonomisinin bel kemiklerinden biri ihracattır. İhracat; döviz girişi artışında ve ekonominin büyümesinde büyük rol oynar. Grafikte görüldüğü gibi Türkiye ekonomisi 2016 yılından beri ihracatta gerileme yaşıyor. Bu gerileme neticesinde Türkiye ekonomisindeki büyümede yavaşladı. İhracat rakamlarında da görüleceği gibi dolar kurundaki düşüşün ihracatla bağlantısı yok.
Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Türkiye ekonomisi yabancı sermayeye bağımlı bir ekonomi. Özellikle sıcak para ile gelen kaynaklar ülke ekonomisinde önemli bir yere sahip. Bu nedenle dolar kurundaki düşüşün sebebi doğrudan yabancı yatırımların olma olasılığı var.Grafiğe bakınca durum burada da pek iyi değil. 2015 yılından sonra doğrudan yabancı yatırımlarda çok hızlı bir şekilde düşüş yaşanmış. Türkiye'deki siyasi kararlar ve ülkedeki güvenlik durumlarından dolayı yabancı yatırımcılar Türkiye ekonomisinden çıkma kararları aldılar. Türkiye pazarına girmeyi düşünen şirketler ise bu durumu belirsiz bir süre erteleme kararı aldı.
Durum böyle olunca dolar kurundaki düşüşün nedeni bununda olamadığını anlıyoruz.
Devlet Tahvili
Devlet tahvili hem ülke ekonomisi hemde devlet yatırımları için çok önemlidir. Devlet yatırım yapmayı düşündüğü zaman devlet tahvili çıkararak piyasadan faiz karşılığı borçlanır. Belli vadeler ile çıkardığı bu senetleri vadesi gelince öder. Devlet tahvilini yurt dışında yaşayan yabancı yatırımcılarında alması mümkündür. Yabancılar faiz oranına ve ülkenin ekonomisinin duruma göre karar vererek ülkelerden tahvil alırlar. Tahvillerin fiyatı ve faiz oranı arz talebe göre değişiklik gösterir. Türkiye'nin son dönemdeki terör olayları, ekonomik büyümedeki sıkıntılar, sürekli olarak yaşanan seçim trafiği gibi etkenlerden dolayı sürekli olarak yükselme yaşadı. Faizlerin yükselmesi tahvillere olan taleplerin azaldığı anlamına gelir. İnsanlar devletten tahvil almak istememektedir. Bu nedenle devletin risk primi yükselir ve vermesi gereken faiz oranı artar.
Grafikten de anlaşılacağı gibi doların düşmesinin sebebi devlet tahvilli değil.
Döviz Rezervi
Merkez Bankasının döviz rezervleri ülke ekonomisi için çok önemli bir noktadır. Çünkü Merkez Bankası piyasanın durumuna göre yönlendirme yapabilmek için bu gücünü kullanır. Ama TCMB dolar veya euro gibi yabancı paraları kendi basmadığı için döviz rezervi sınırlıdır.
Grafiğe baktığımız zaman döviz rezervinde 2016 yılından beri çok büyük bir düşüş görülüyor. Son dönemde de aynı şekilde aşağı yönlü bir trend var. Grafikten de anlaşıldığı gibi Merkez Bankası döviz kurlarını kontrol altında tutmak(siyasi nedenleri dışarıda bırakırsak) ve piyasadaki dengesizliği gidermek için kendi rezervlerini kullanıyor. Son dönemdeki dolar ve euro da yaşanan artışlar nedeniyle merkez bankası piyasaya döviz sürmüş tl çekmiş. Bu durumda dolar kurundaki son dönemde yaşanan aşağı yönlü trendi açıklamaktadır.
Dediğim gibi dolardaki düşüş ekonominin iyiye gittiği anlamına gelmez.Sadece TCMB piyasalardaki dengesizliği gidererek ekonomik büyümeyi sağlamak için rezervlerindeki dövizle piyasaya müdahalede bulunuyor. Bunun neticesinde dolar kurunda düşüş yaşanıyor.
Comments
Post a Comment