FİNANSAL PSİKOLOJİ

Finansal piyasalar yıllardır kıymetli evrakların alınıp satıldığı piyasalardır. İnsanların bu piyasada alım satım yaparak para kazanmaya çalışırlar. İnsanlar bunu yaparken bazen kulaktan dolma bilgilerle bezende bilerek alım yaparlar.Ama herkesin bunu yaparken aynı amacı vardır. Herkes sonunda para kazanma amacı ile işlem yapar. 

Bu piyasada bireyler iki türlüdür. 

• Fon arz edenler ( Tasarruf sahipleri)
• Fon talep edenler ( Tüketiciler / Yatırımcılar)

Finansal piyasalarda insanların bazıları bireysel olarak işlem yapar. Yani kısacası kendi yatırım kararını kendi verir , araştırmayı kendisi yapar. Birde yatırımını uzman kişilerce yapılmasını isteyen ve bunun için parasını fon şirketlerine emanet eden kişiler vardır. 

Yatırım şirketindeki kişilerin kendisine para kazandıracağını düşündürür. Ama yatırım fonunun başındaki kişilerde insandır ve sezileri vardır. Yani aslında yatırım yaparken sezileri devreye girer.Mesela hava kötü olduğu zaman onunda neşesi çok fazla olmaz ve satma eğiliminde olur. Buna en güzel örnek George Soros'tur. Soros bel ağrısı çektiği zamanlarda sahip olduğu bütün hisse senetlerini elden çıkarmayı düşünür. 

İnsanlar içinde bulundukları toplumda , zamanda etkilenirler. 2000 yılının başında şirket isimlerinin sonuna ".com" getiren şirketlerin hızla hisse senetlerinin değerlendiği gözlendi. Bu şirketlere yatırım yapanlar sadece bireyler değildi. Yatırım uzmanları da bu şirketlere yatırım yapıyordu. Şirketlerde bir değişiklik olmadığı halde bu kadar hızlı yatırım almaları sadece balon oluşturuyordu. Sonunda ".com " balonu patladı ve herkes çakıldı. 

Her yıl Business Week dergisi her yılın aralık ayında Wall Street'in önde gelen strateji uzmanları ile röportaj yaparak bir sonraki yılın hisse senetleri için görüş alırlardı. Uzmanların yükselecek olarak ortak karar verdikleri hisse senetlerinin  %16 sapma göstermiştir. 

Yıl içinde ise yükselmesini kesin olarak bekledikleri hisse senetleri %41 oranında sapma göstermiş ve düşmüştür. ( Jason Zweig, The Money The Brain 2007)

%41 çok yüksek bir rakamdır. Bu rakamı birde şöyle düşünün; bir hava durumu programında havanın 35° olacağı söyleniyor ama hava 20° oluyor. Bu hava durumu programına bir daha güvenir misiniz? Güvenmem diyorsunuz. O zaman neden hala paranızı bu kadar çok yanlış yapan yatırımcılara veriyorsunuz. Çünkü bu şirketlere size %41 hata yaptıklarını söylemiyorlar. Onlar size geçen sene %59 kazandırdık diyorlar. Ve sizin beyninizin kazanma mekanizmasına sinyal gönderiyorlar. 

PARA KAZANMA VEYA PARA KAYBETME 

Para kazanmak veya para kaybetmek etkisi büyük olaylardır. İnsanları derinden etkiler. Zengin olmak her insanın hayalidir. Magazin programları bu yüzden çok izlenir. İnsanlar zenginlere özenir. Onların nasıl davrandıkları , nasıl yaşadıklarını izler ve bir gün zengin olma hayali kurarlar. 

Para kazanmak insanları mutlu edem bir olaydır. Araştırma sonuçlarında insanların  hisse senetlerinden para kazandıklarında beyninin etkilendiği alan ile uyuşturucu kullandıklarında beyninin uyarıldığı alanın aynı olduğu ortaya çıkmıştır. Wall Street çalışanlarının neden bu kadar çok uyuşturucu kullandığı bu araştırmayı doğrular nitelikte. 

Para kaybetmek , yatırım yapılan hisse senedinin değer kaybetmesi ile ölüm korkusu beyinde aynı etkiyi yaratıyor. Yani paranın kaybedilmesi çok önemli bir etkiye sahip. 1929 buhranında para kaybeden insanların kendilerini intihar etmeleri aslında bunu çok iyi açıklıyor. Borsada para kaybeden insanların hayattan kopmaları aslında çok büyük bir bilimsel olaydır. 

Finansal piyasaların insanlar üzerinde çok büyük etkileri mevcut. Finansal krizler insanların sadece cebini etkilemiyor. Finansal krizler toplumu temelden etkiliyor. Finansal krizler ekonomik krizlerin yanında psikolojik krizlere de yol açıyor. Bu yüzden finansal piyasalarda yatırım yaparken iyi düşünülmesi gerekiyor. Sonuçta uyuşturucu hala yasak. 

Bitirmeden önce size bugün rastladığım bir haberin finansal piyasaların ülkemiz içindeki insanların nasıl etkilendiğini gösteriyim. 

Haber: Yatırımcıların %87'si Forex mağduru. Forex piyasalarında işlem yapan kişilerin %87'si parasını kaybettiğini ve zarara uğradığı tespit edilmiştir. 

Para kazanma hırsı ile bilmedikleri bir alanda işlem yapmanın ne kadar tehlikeli olduğu ortada. Eğer gerçekten yatırım yapmak istiyorsanız bildiğiniz alanda yatırım yapın. Örneğin teknoloji alanında yeterince bilginiz varsa o alanda yatırım yapın. Yatırım yapacağınız şirketin bilançolarını inceleyin , şirketin durumunu yakından takip edin. En önemlisi kısa sürede para kazanmak için değil , uzun dönemli yatırım yapın.